Ας σκεφτούμε το μάτι μας σαν μια φωτογραφική μηχανή. Οι ακτίνες του φωτός περνούν μέσα από τον κερατοειδή και μέσω του φακού του ματιού εστιάζονται πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα.
Ο αμφιβληστροειδής είναι ο φωτοευαίσθητος ιστός του ματιού μας, σαν το φιλμ της φωτογραφικής και αποτελείται από κύτταρα που ανιχνεύουν το φως στο πίσω μέρος του ματιού και στέλνουν το σήμα της εικόνας που σχηματίζεται στον εγκέφαλο για περαιτέρω ανάλυση.
Ο διαβήτης είναι μια ασθένεια που επηρεάζει την ικανότητα του οργανισμού να παράγει ή να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την ινσουλίνη για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα. Η υπερβολική ποσότητα γλυκόζης στο αίμα για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε πολλά μέρη του σώματος όπως την καρδιά, τα νεφρά και τα αιμοφόρα αγγεία. Επίσης, προκαλεί βλάβες στα μικρά αιμοφόρα αγγεία στο μάτι. Ακόμη και αν ο διαβήτης είναι καλά ρυθμισμένος, μπορεί να επηρεάσει την όρασή σας προκαλώντας μια σειρά συμπτωμάτων και παθήσεων.
Τι είναι η Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια;
H διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (diabetic retinopathy) είναι μια επιπλοκή του διαβήτη που προκαλεί βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς. Αυτά τα αιμοφόρα αγγεία μπορεί να διογκωθούν και να διαρρεύσουν ή μπορεί να κλείσουν εμποδίζοντας τη διέλευση του αίματος. Μερικές φορές αναπτύσσονται ανώμαλα, νέα αιμοφόρα αγγεία στον αμφιβληστροειδή. Όλες αυτές οι αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την όρασή σας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της Διαβητικής Αμφιβληστροειδοπάθειας;
Είναι πιθανό να έχετε διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να παρατηρήσετε συμπτώματα μέχρι να εμφανιστεί σημαντική βλάβη. Τα συμπτώματα της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας μπορεί να εμφανιστούν στο ένα ή και στα δύο μάτια. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Θολή ή παραμορφωμένη όραση
- όραση που αλλάζει από θολή σε καθαρή
- Δυσκολία στην ανάγνωση
- Δυσκολία στην αντίληψη των χρωμάτων
- Μυοψίες (κινούμενα μυγάκια) ή φωταψίες (λάμψεις σας φλας/αστραπή)
- Σκιά σε κάποια σημεία του οπτικού πεδίου
Ποια είναι τα στάδια της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας;
- μη παραγωγική Αμφιβληστροειδοπάθεια: αποτελεί το πρώιμο στάδιο της πάθησης. Στο στάδιο αυτό η εικόνα του βυθού παρουσιάζει αλλαγές στα μικρά αιμοφόρα αγγεία (τριχοειδή), μικροανευρύσματα, αιμορραγίες, εξιδρώματα και οίδημα στον αμφιβληστροειδή. Όταν τα κατεστραμμένα αιμοφόρα αγγεία διαρρέουν υγρό στο κέντρο του αμφιβληστροειδή, οδηγεί σε μια κατάσταση γνωστή ως διαβητικό οίδημα της ωχράς κηλίδας (οίδημα στο κέντρο του ματιού (ωχρά κηλίδα). Σε αυτό το στάδιο συνήθως δεν επηρεάζεται η όραση και θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα προειδοποιητικό στάδιο.
- παραγωγική αμφιβληστροειδοπάθεια: Η παρατεταμένη βλάβη στα μικρά αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς έχει ως αποτέλεσμα την κακή κυκλοφορία του αίματος τόσο στην περιφέρεια όσο και στο κέντρο του αμφιβληστροειδή δημιουργώντας περιοχές χαμηλής οξυγόνωσης (ισχιαιμία). Ο οφθαλμός αντιδρώντας σε μια τέτοια κατάσταση δημιουργεί νέα ανώμαλα αιμοφόρα αγγεία (νεοαγγείωση). Τα νέα αγγεία έχουν αδύναμα τοιχώματα και μπορεί να σπάσουν και να αιμορραγήσουν μέσα στο ζελέ του ματιού με αποτέλεσμα να θολώσει η όραση. Άλλες σοβαρές για την όραση επιπλοκές που συνδέονται με την παραγωγή των νεοαγγείων στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια είναι ο σχηματισμός ουλών, η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, νεοαγγειακό γλαύκωμα και απώλεια οράσεως.
Σε μεταγενέστερα στάδια, τα συμπτώματα του κερατόκωνου συχνά περιλαμβάνουν:
- θολή και παραμορφωμένη όραση
- αυξημένη μυωπία ή αστιγματισμό (όταν το μάτι σας δεν μπορεί να εστιάσει όσο καλά θα έπρεπε). Ως αποτέλεσμα, μπορεί να χρειάζεστε συχνά καινούρια συνταγή γυαλιών.
- αδυναμία χρήσης φακών επαφής καθώς δεν εφαρμόζουν πλέον σωστά στην επιφάνεια του ματιού με αποτέλεσμα να τους νιώθετε άβολα ή να τους χάνετε από το μάτι σας πολύ συχνά.
Παράγοντες κινδύνου
Πρόσθετοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο:
- Διάρκεια νόσου: όσο περισσότερο κάποιος έχει διαβήτη, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος της ανάπτυξης διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.
- Κακός έλεγχος των επιπέδων σακχάρου στο αίμα με την πάροδο του χρόνου
- Υψηλή πίεση του αίματος
- Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης
- Εγκυμοσύνη
Διαγνωστικός έλεγχος
Ο καλύτερος τρόπος για τη διάγνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας είναι η λεπτομερής οφθαλμολογική εξέταση με βυθοσκόπηση ετησίως, εφ’ όρου ζωής. Άλλες εξετάσεις για την ανίχνευση και τη διαχείριση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας είναι η εξέταση OCT (Οπτική τομογραφία συνοχής), Angio-OCT (Οπτικη αγγειογραφία συνοχής) ή αγγειογραφία με φλουορεσκεΐνη.
Τι θεραπεία υπάρχει για την Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια;
- Ο έλεγχος του σακχάρου και της αρτηριακής πίεσης μπορεί να σταματήσει την απώλεια όρασης. Ακολουθήστε προσεκτικά τη δίαιτα που σας έχει συστήσει ο διατροφολόγος σας. Πάρτε τα φάρμακα που σας έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός σας για το διαβήτη. Μερικές φορές, ο καλός έλεγχος του σακχάρου μπορεί να επαναφέρει ακόμη και μέρος της όρασής σας. Ο έλεγχος της αρτηριακής σας πίεσης διατηρεί τα αιμοφόρα αγγεία του ματιού σας υγιή.
- Ενδουαλοειδικές εγχύσεις (ενέσεις): Είναι ο πιο πρόσφατος τρόπος στην αντιμετώπιση του οιδήματος του αφιβληστροειδούς και της νεοαγγείωσης. Ένας ειδικός τύπος φαρμάκου που αναστέλλει τον VEGF παράγοντα εισέρχεται στο εσωτερικό του οφθαλμού με μία ένεση. O VEGF παράγοντας (Vascular Endothelial Growth Factor), ευνοεί την ανάπτυξη των μη φυσιολογικών αγγείων και κατά συνέπεια τα anti-VEGF φάρμακα βοηθούν στη μείωση του οιδήματος της ωχράς κηλίδας, επιβραδύνοντας την απώλεια όρασης και ίσως βελτιώνοντάς την. Τα κυριότερα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι το Lucentis (Ranibijumab), το Eylea (Aflibercept), το Avastin (Bevacijumab) και το Beovu (Brolucizumab). Χορηγούνται με έγχυση (ένεση) στο μάτι, με τοπική νάρκωση (σταγόνες) σε συνθήκες χειρουργείου. Περίπου ένα μήνα μετά, ο γιατρός θα εκτιμήσει το αποτέλεσμα της θεραπείας. Σύμφωνα με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα οι ασθενείς που ξεκινούν την θεραπεία χρειάζονται από μία ένεση το μήνα, τους πέντε πρώτους μήνες και μετά αναλόγως την αντίδραση του οφθαλμού στη θεραπεία ο γιατρός θα επιλέξει ένα θεραπευτικό σχήμα που έχει το καλύτερο αποτέλεσμα. Το στεροειδές φάρμακο Ozurdex (Dexamethasone βραδείας αποδέσμευσης) είναι μια άλλη επιλογή για τη μείωση του οιδήματος της ωχράς κηλίδας, το οποίο χορηγείται με τον ίδιο τρόπο (ενδοϋαλοειδικά).
- Φωτοπηξία με λέιζερ: με την εφαρμογή λέιζερ σε συγκεκριμένες περιοχές του αμφιβληστροειδούς κάνουμε στεγανοποίηση (καυτηρίαση) των αγγείων που διαρρέουν, βοηθάει στη συρρίκνωση των αιμοφόρων αγγείων και στην αποτροπή της νέας ανάπτυξής τους. Μερικές φορές απαιτούνται περισσότερες από μία θεραπείες. Υαλοειδεκτομή (βιτρεκτομή): πραγματοποιείται σε προχωρημένες περιπτώσεις παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Ο οφθαλμίατρός σας αφαιρεί το υαλοειδές τζελ και το αίμα από τα αγγεία που διαρρέουν στο πίσω μέρος του ματιού σας και το αντικαθιστά με καθαρό διάλυμα. Με αυτήν την επέμβαση μπορεί επίσης να αφαιρεθεί ουλώδης ιστός από τον αμφιβληστροειδή για αποτροπή μιας πιθανής αποκόλλησης.
- Υαλοειδεκτομή (βιτρεκτομή): πραγματοποιείται σε προχωρημένες περιπτώσεις παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Ο οφθαλμίατρός σας αφαιρεί το υαλοειδές τζελ και το αίμα από τα αγγεία που διαρρέουν στο πίσω μέρος του ματιού σας και το αντικαθιστά με καθαρό διάλυμα. Με αυτήν την επέμβαση μπορεί επίσης να αφαιρεθεί ουλώδης ιστός από τον αμφιβληστροειδή για αποτροπή μιας πιθανής αποκόλλησης.
