Kαταρράκτης λέγεται η θόλωση ή η αδιαφάνεια του φακού στο εσωτερικό του ματιού.
Μέσα στο μάτι πίσω από το χρωματιστό μέρος (ίριδα) με μια μαύρη οπή στη μέση (η κόρη), είναι ο φακός του ματιού. Σε ένα κανονικό μάτι αυτός ο φακός είναι διαυγής και βοηθά στην εστίαση των ακτίνων φωτός στο πίσω μέρος του ματιού (τον αμφιβληστροειδή), ο οποίος στέλνει μηνύματα στον εγκέφαλο που μας επιτρέπουν να βλέπουμε. Όταν αναπτύσσεται καταρράκτης ο φακός γίνεται θολός και εμποδίζει τις ακτίνες φωτός να περάσουν με αποτέλεσμα να μειώνεται η όραση και να γίνεται θαμπή και θολή «σαν να βλέπεις μέσα από ένα βρώμικο τζάμι».
Ο καταρράκτης συνήθως σχηματίζεται αργά και οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν μια σταδιακή θόλωση της όρασης η οποία εμφανίζεται συνήθως μετά τα 60 (γεροντικός καταρράκτης). Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι για τους οποίους μπορεί να εμφανίσετε καταρράκτη και περιλαμβάνουν:
- ιατρικά προβλήματα, όπως ο διαβήτης
- κάπνισμα
- τραυματισμό στο μάτι, χειρουργική επέμβαση στα μάτια ή ακτινοθεραπεία στο άνω μέρος του σώματός σας
- να έχετε περάσει πολύ χρόνο στον ήλιο, ιδίως χωρίς γυαλιά ηλίου που προστατεύουν τα μάτια σας από τις βλαβερές υπεριώδεις (UV) ακτίνες
- λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως τα κορτικοστεροειδή
Τι συμπτώματα προκαλεί ο καταρράκτης;
Τα συχνότερα συμπτώματα του καταρράκτη είναι:
- μειωμένη όραση (θολή) μακρινή ή κοντινή
- να είστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι στο φως (ειδικά με τους προβολείς των αυτοκινήτων κατά τη διάρκεια της νύχτας)
- να βλέπετε τα φωτεινά χρώματα ως ξεθωριασμένα ή κίτρινα
- να δυσκολεύεστε να δείτε καλά τη νύχτα ή να χρειάζεστε περισσότερο φως όταν διαβάζετε
- να βλέπετε διπλή εικόνα από το μάτι με τον καταρράκτη συχνή αλλαγή γυαλιών
Πότε αντιμετωπίζω τον καταρράκτη μου;
Εάν τα συμπτώματα του καταρράκτη δεν σας ενοχλούν ιδιαίτερα, δεν χρειάζεται να αφαιρέσετε τον καταρράκτη. Μπορεί απλώς να χρειάζεστε μια νέα συνταγή γυαλιών για να σας βοηθήσει να βλέπετε καλύτερα. Όταν ο καταρράκτης εξελίσσεται σε σημείο που παρεμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες ή τον τρόπο ζωής, ακόμη και όταν χρησιμοποιείτε γυαλιά, τότε η χειρουργική επέμβαση καταρράκτη μπορεί να είναι το επόμενο βήμα. Η σύγχρονη χειρουργική επέμβαση είναι εξαιρετικά επιτυχημένη αλλά, όπως συμβαίνει με όλες τις επεμβάσεις, υπάρχουν και κάποιοι μικροί κίνδυνοι.
Ποια είναι η αντιμετώπιση του καταρράκτη;
Ο καταρράκτης μπορεί να αφαιρεθεί μόνο με χειρουργική επέμβαση. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος είναι η τεχνική της φακοθρυψίας (phacoemulcification) με υπερήχους. Είναι μια χειρουργική διαδικασία πολύ ασφαλής εξαιτίας της προηγμένης τεχνολογίας που χρησιμοποιείται, δεν χρειάζεται ολική αναισθησία γιατί χρησιμοποιούνται μόνο αναισθητικές σταγόνες, και είναι μία αναιμακτη και ανώδυνη διαδικασία.
Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης καταρράκτη, ο οφθαλμίατρος θα αφαιρέσει τον καταρρακτικό φακό του ματιού σας και θα τον αντικαταστήσει με έναν τεχνητό φακό (ενδοφακό).
Δημιουργούνται δύο μικρές τομές (max 2.5mm) στον οφθαλμό μέσα από τις οποίες πραγματοποιούνται όλα τα στάδια της επέμβασης. Ξεκινάει με την καψουλόρηξη, ένα μικρό κυκλικό άνοιγμα στην μπροστά μεμβράνη του φακού (πρόσθιο περιφάκιο) μέσα από το οποίο περνάει μια ειδική «βελόνα» η οποία εκπέμπει υψηλής συχνότητας υπέρηχο που διασπά – θρυμματίζει – τον καταρράκτη και στη συνέχεια τον αναρροφά (φακοθρυψία). Στην συνέχεια ο χειρουργός τοποθετεί στη θέση του φυσικού φακού έναν ενδοφακό (τεχνητός φακός κατασκευασμένος από αδρανές πλαστικό υλικό (ακρυλικό) και κρατείται στη θέση απο την πίσω μεμβράνη του φακού (οπίσθιο περιφάκιο). Οι τομές είναι πολύ μικρές και δεν χρειάζονται ράμματα και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει πολύ γρήγορα στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Όταν αποφασίσετε να υποβληθείτε σε χειρουργική επέμβαση καταρράκτη, ο γιατρός σας θα σας μιλήσει για τους ενδοφακούς, τα είδη και τον τρόπο λειτουργίας τους, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη μετεγχειριτική όραση.
Τι επιπλοκές υπάρχουν με την επέμβαση καταρράκτη;
Όπως κάθε επέμβαση, έτσι και η επέμβαση καταρράκτη έχει κάποιες μικρές πιθανότητες επιπλοκών αλλά αυτό είναι σπάνιο. Κάποια από τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν είναι μόλυνση, αιμορραγία, φλεγμονή (πόνος, ερυθρότητα, πρήξιμο) στο πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού ή στον αμφιβληστροειδή, ξηροφθαλμία, αύξηση στην ενδοφθάλμια πίεση, να βλέπετε φωτοστέφανα και αντανακλάσεις, να μετακινηθεί ο ενδοφακός από τη θέση του (εξάρθρωση) κ.α.
Δευτερογενής καταρράκτης
Σε ένα ποσοστό των ασθενών που έχουν υποβληθεί σε εγχείρηση αφαίρεσης καταρράκτη δημιουργείται ο δευτερογενής καταρράκτης ή ψευδοκαταρράκτης και μπορεί να συμβεί εβδομάδες, μήνες ή χρόνια μετά την επέμβαση. Αυτό οφείλεται στην οπίσθια μεμβράνη του φακού (οπίσθιο περιφάκιο) που έχει θολώσει με αποτέλεσμα η όραση σταδιακά να μειώνεται και να εμφανίζει παρόμοια συμπτώματα με αυτά πριν την επέμβαση καταρράκτη. Ο γιατρός σας μπορεί να το αποκαλέσει «θόλωση οπισθίου περιφακίου» και θεραπεύεται με μια απλή εφαρμογή λέιζερ στο ιατρείο (YAG Laser capsulotomy/ σχάση οπισθίου περιφακίου με YAG Laser). Το λέιζερ δημιουργεί ένα άνοιγμα στη θολή κάψα και η όραση αποκαθίσταται.
